Dalga parçacık ikiliği

Konu: Dalga parçacık ikiliği Mart 1st 2008, 15:11

Dalga parçacık ikiliği,
fizikte elektromanyetik dalgaların aynı zamanda parçacık özelliğine
sahip oldukları ve parçacıkların da (mesela elektronların) aynı zamanda
dalga özelliklerine sahip oldukları anlamına gelir. Başka bir deyişle,
ışık ve madde aynı anda hem parçacık hem dalga özelliklerine
sahiptirler; ne başlı başına bir dalga ne de başlı başına bir
parçacıktırlar.
Klasik
olarak madde ve parçaçık modelleri tahayyül edilebilen iki farklı
varoluş tarzıdır. Işığın ve maddenin küçük taneciklerden mi oluştuğu,
yoksa uzaya yayılmış bir dalga olarak mı görülmeleri gerektiği
sorularının kökeni çok eskiye dayanır. 19. yüzyılın sonunda, kuantum
kuramının gelişmesinden hemen önce J. C. Maxwell'in electromanyetik
kuramı ışık için çok sağlam bir dalga modeli sunuyordu. Aynı zamanda
atomların keşfi ile maddenin küçük taneciklerden oluştuğu fikri de
netlik kazanmıştı. Böylece ışık için dalga modelinin, madde için ise
tanecik modelinin geçerli olduğu düşünülüyordu.
Kuantum
kuramının gelişmesiyle, hem ışığın foton denilen taneciklerden oluştuğu
hem de atomu oluşturan parçaçıkların aynı zamanda dalga özelliklerinin
olduğu keşfedildi. Böylece ne ışık için, ne de madde için belli tek bir
modelin geçerli olamayacağı görüldü. Her ne kadar insan tahayyülünün
dışında da olsa, madde ve ışığın hem parçacık hem de dalga
özelliklerinin bulunduğu sonucuna varıldı. Dalga parçacık ikiliği,
madde ve ışığın bu ikili doğasına verilen isimdir.
Gerçekte
dalga ve tanecik modelleri birbirlerini dışlayan varlık biçimleri
olduğundan, bir nesnenin bir anda hem dalga hem de parçacık olarak
görünmesi mümkün değildir. Dalga parçacık ikiliğinden kasıt madde veya
ışığın belli koşullarda dalga, belli koşullarda ise parçacık
özellikleri göstermesidir. Dalga olarak mı yoksa parçacık olarak mı
görüneceği ise bizim onu nasıl gözlediğimize bağlıdır. Madde
parçacıkları, eğer konumunu ortaya çıkaran bir gözlem de bulunursak
parçacık gibi, momentumunu (hızını) ortaya çıkaran bir gözlem de
bulunursak dalga gibi görünmektedirler.
Maddenin bu ikili karakteri yalnızca atom seviyesindeki gözlemlerde (mikroevren de) ortaya çıkmaktadır.

Kayıt tarihi : 12/03/08

tşk ederim işime yaradı ...